Plan voor een CO2 neutrale gemeentelijke organisatie
Gemeente De Fryske Marren werkt op verschillende manieren mee om klimaatverandering tegen te gaan. We kijken bijvoorbeeld dat er geen CO2 meer vrijkomt door verbranding van gas (gebouwen) en brandstoffen (vervoer/materieel). Én dat de energie die we gebruiken duurzaam is opgewekt. Dit is een grote overgang die we niet van vandaag op morgen maken. Het gaat stap voor stap. Om de verandering in goede banen te leiden, gebruiken we de CO2-prestatieladder.
CO2-prestatieladder: stap voor stap
De CO2-prestatieladder is een duurzaamheidsinstrument die organisaties helpt om minder CO2 vrij te laten komen bij hun activiteiten.
De CO2-Prestatieladder is een meetinstrument waarmee we periodiek CO2-uitstoot en energieverbruik volgen en sturen. Dit meetinstrument wordt daarom ook wel een CO2-managementsysteem genoemd. Een externe auditor controleert ons eens per jaar.
Bij elke trede van de CO2-Prestatieladder worden bepaalde eisen gesteld aan een organisatie. Deze eisen zijn gebaseerd op de volgende vier benaderingen:
- Inzicht: elk halfjaar rapporteren we over ons energieverbruik en de voortgang van de projecten en het effect daarvan op onze CO2-voetafdruk.
- Reductie: de gegevens van de vorige stap leveren belangrijke informatie. Daarmee kunnen we bepalen wat we de komende tijd gaan verbeteren en wat we de afgelopen tijd hebben bereikt.
- Communicatie: laten zien wat je doet door te communiceren over de behaalde doelen en initiatieven om CO2 te reduceren.
- Initiatieven: het is belangrijk om van elkaar te leren over het besparen van energie en CO2. Hierin is de stap ‘Communicatie’ natuurlijk belangrijk, maar ook willen we kennis delen via initiatieven en overleggen met andere gemeenten en het bedrijfsleven. Zo hoeft niet iedereen het wiel opnieuw uit te vinden en komen we als samenleving sneller op de plek waar we willen zijn: een CO2-neutrale samenleving.
Doelstellingen
Gemeente Fryske Marren wil in 2030 ten opzichte van 2019 77% minder CO2 uitstoten.
De subdoelstellingen hierbij zijn:
- 79% besparen op gas en brandstof (scope 1) in 2030 ten opzichte van 2019.
- 100% besparen op elektriciteit en zakelijke kilometers (scope 2) in 2030 ten opzichte van 2019.
- 35% besparen op business travel in 2030 ten opzichte van 2019
- 100% besparen op groene stroom in 2030 ten opzichte van 2019
- 100% besparen op HVO100 in 2030 ten opzichte van 2019
- 10% besparen op Energie (totaal GJ) in 2030 ten opzichte van 2019
Er wordt dan een doelstelling richting 2025 bepaald. Gemeente De Fryske Marren werkt op deze manier stap voor stap naar een CO2-neutrale organisatie.
Welke maatregelen nemen we?
Gemeente De Fryske Marren is op dit moment gecertificeerd op niveau 4 van de CO2-Prestatieladder. Met niveau 4 kijken we ook hoe we invloed kunnen uitoefenen om CO2 te reduceren in de keten.
Het grootste deel van de footprint wordt veroorzaakt door het gasverbruik voor het verwarmen van gebouwen en het verbruik van HVO-100 (biodiesel). Op laatstgenoemde rijden de voertuigen van de gemeente. Ook is gemeente De Fryske Marren een grootverbruiker van stroom. Omdat dit groen wordt ingekocht komt dit niet terug in de footprint. Ondanks dat, vinden we het belangrijk dat er ook minder elektra gebruikt wordt. De volgende maatregelen worden ingezet die helpen om de hoeveelheid CO2 die vrijkomt minder te maken:
- 1% vervangen van 3 voertuigen op CNG voor elektrisch in 2030 ten opzichte van 2019
- 2% vervangen overige voertuigen op CNG voor HVO-100 in 2030 ten opzichte van 2019
- 41% HVO-100 tanken in plaats van diesel in 2030 ten opzichte van 2019
- 23% verduurzamen van het gemeentelijk vastgoed in 2030 ten opzichte van 2019
- 11% inkoop van groene stroom uit Nederlandse zon- en windenergie in 2030 ten opzichte van 2019
Ketenanalyses
Ketenanalyse 1 – Asfaltonderhoud
In 2024 rijden alle voertuigen van Schagen met de bestemming een asfaltonderhoudsproject voor De Fryske Marren op HVO-100. In 2025 wordt daarmee een CO2-reductie van 118 ton CO2 gerealiseerd t.o.v. 2021. In alle aanbestedingen is nu opgenomen dat onderaannemers verplicht Hydrotreated Vegetable Oil moeten tanken. Middels bonnetjes kan worden aangetoond dat dit ook daadwerkelijk gebeurt.
Een andere maatregel die wordt benoemd in de ketenanalyse, is het gebruik van lage temperatuur asfalt. Tot op heden wordt hier nog niet gebruik van gemaakt, maar lopen er wel verschillende gesprekken met bijvoorbeeld gemeente Groningen. Met deze gesprekken wordt kennis opgehaald over hoe dit in de toekomst wel kan worden toegepast in de gemeente.
Ketenanalyse 2 – Woon-werkverkeer
De Fryske Marren wil in 2025 ten opzichte van 2022 10% minder CO2 uitstoten in de keten van woon-werkverkeer.
De ketenanalyse zou bijdragen aan de wetgeving persoonsgebonden mobiliteit, maar de invoer van deze wetgeving is uitgesteld tot 1 juni 2024. Om deze reden zijn maatregelen nog niet ingevoerd. Wel is er plan van aanpak opgesteld, zodat het vanaf 1 juni 2024 ingevoerd kan worden, namelijk: Om te kunnen voldoen aan de rapportageverplichting heeft het bedrijf van AFAS verschillende functionaliteiten uitgeleverd om de rapportage samen te kunnen stellen.
Footprint berekening
Gemeente De Fryske Marren berekent elk half jaar hoeveel CO2 we uitstoten en besparen.Om de voortgang te bepalen moeten we weten hoeveel CO2 er door de organisatie wordt uitgestoten. De berekening die we elk half jaar doen noemen we onze ‘footprint’.
De footprint wordt veroorzaakt door verschillende emissies. De emissie is de hoeveelheid verontreinigende stoffen die uit de bron komt. In onderstaande figuur staan de emissiestromen van gemeente De Fryske Marren. Daarbij wordt ook de uitstoot per jaar in tonnen CO2 beschreven.
Gemeente De Fryske Marren wil in 2022 ten opzicht van 2019 63% minder CO2 uitstoten. Onze CO2-uitstoot is verdeeld in 3 thema’s: scope 1, scope 2 en business travel.
Scope 1 betreft de uitstoot door verbruik van gas en brandstoffen. Bij scope 2 gaat het om het verbruik van elektra en stadswarmte. Bij Business Travel gaat het om de zakelijke kilometers in privé auto’s en openbaar vervoer.
48% van de reductie moet uit scope 1 komen, de overige 15% reductie komt uit scope 2 inclusief business travel (samen 63% reductie).
Om CO2-uitstoot te verminderen richten we ons op het volgende:
- Verduurzamen van het gemeentelijk vastgoed;
- Verduurzamen van ons wagenpark;
- Verduurzamen van ons materieel;
- Onderzoeken van gebruik nieuwe brandstoffen;
- Inkoop van groene stroom van Nederlandse bodem;
- Onderzoek naar inkoop van groen gas.
In 2022 bedroeg de CO2-footprint van de gemeente in totaal 1.125 ton CO2. Dit was 2.758 ton CO2 in 2019. De gemeente heeft hiermee een reductie van 58% gerealiseerd ten opzichte van 2019. Hiermee is de doelstelling van 63% niet gehaald. In 2023 wordt de analyse uitgevoerd waarom de doelstelling niet is gehaald. In 2023 wordt een nieuw plan van aanpak opgesteld. Dit zal resulteren ineen nieuwe doelstelling richting 2026.
Gemeente De Fryske Marren onderzoekt ook reductie-mogelijkheden in verschillende ketens. De keten waar nu actie op wordt ondernomen is die van het asfaltonderhoud. De doelstelling is om 162 tonCO2 te reduceren door de toepassing van HVO-100.
| Emissiestroom | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 |
|---|---|---|---|---|---|
| Type Emissiestroom scope 1 | Heel jaar | Heel jaar | Heel jaar | Heel jaar | Heel jaar |
| Gasverbruik | 929,8 | 656,9 | 695,7 | 829,4 | 944 |
| Brandstofverbruik – Materieel (Aspen Benzine) | 20,1 | 20,5 | 21,8 | 21,8 | 21,3 |
| Brandstofverbruik bedrijfsmiddelen – diesel | 509,0 | – | – | – | – |
| Brandstofverbruik wagenpark – diesel | 734,5 | 151,2 | – | – | – |
| Brandstofverbruik wagenpark – benzine | 7,5 | 7,2 | 7,5 | 9,0 | 7,8 |
| Brandstofverbruik wagenpark – HVO | 6,8 | 139,3 | 144,9 | 138,9 | 154,4 |
| Brandstofverbruik wagenpark – CNG | 84,5 | 84,4 | 77,2 | 49,5 | 10,1 |
| Propaan | 2,8 | 1,7 | 2,8 | 1,5 | 2,0 |
| AdBlue | 2,0 | 2,2 | 3,0 | – | – |
| Totaal scope 1 | 2.297,0 | 1.063,4 | 952,8 | 1.050,2 | 1.139,7 |
| Type emissiestroom scope 2 | |||||
| Elektriciteitsverbruik – groene stroom uit biomassa | 309,6 | 270,7 | – | – | – |
| Elektriciteitsverbruik – wagens | – | – | – | – | 6,6 |
| Totaal scope 2 | 309,6 | 270,7 | – | – | 6,6 |
| Type emissiestroom business travel | |||||
| Zakelijk vervoer – gedeclareerde kilometers | 147,2 | 113,9 | 96,7 | 107,0 | 122,4 |
| Zakelijk vervoer – openbaar vervoer | 4,6 | 0,4 | 0,0 | 0,1 | 0,2 |
| Totaal business travel | 151,8 | 114,3 | 96,7 | 107,1 | 122,7 |
| Totaal emissies | 2.757 | 1.447 | 1.067 | 1.157,3 | 1.269 |
| Absolute voortgang | 100% | 53% | 38% | 42% | 46% |
| Verwachte doelstelling | 100% | 53% | 45% | 40% | 38% |
De gemeente stoot nog CO2 uit. We werken aan het zoveel mogelijk voorkomen van uitstoot van CO2 en wat we uitstoten, compenseren we zoveel mogelijk. Dit doen we door bijvoorbeeld te investeren in projecten in veenweidegebieden. In deze projecten wordt CO2 langdurig opgeslagen.
Lopende initiatieven
Vereniging Circulair Fryslân
Door actief lidmaatschap aan deze vereniging wordt op verschillende thema’s binnen circulariteit samengewerkt tussen overheden, onderwijs en bedrijven. Budget:
- Deelname aan de opdrachtgeversaanpak Friesland bouwt Circulair.
- Deelname aan ambtelijke en bestuurlijke overleggen op het thema Circulair.
CO2-prestatieladder sparringsgroep
Sparringsgroep met gemeente Haarlemmermeer, Maasdriel, Hilversum, Barneveld en De Fryske Marren en Werkorganisatie De Buch. Periodiek overleg met open agenda met als doel kennis en ervaringen uitwisselen en inspiratie van elkaar opdoen.
Vereniging van Friese Gemeenten (VFG)
Gemeente De Fryske Marren maakt deel uit van het netwerk van Friese gemeenten. De commissie Klimaat en Energie komt gemiddeld 4 maal per jaar samen. Dit netwerk is van belang voor de lobby naar de Rijksoverheid. Een Fries standpunt kan namelijk worden meegenomen naar de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).
SKAO
Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen (SKAO) is de onafhankelijke eigenaar en beheerder van de CO2-Prestatieladder en verantwoordelijk voor het gebruik en de doorontwikkeling
van het certificeringschema. Daarnaast zorgt zij voor verbreding van het gebruik van de CO2-Prestatieladder bij bedrijven, opdrachtgevers en in sectoren. SKAO jaagt bedrijven en overheden met de CO2-Prestatieladder aan om CO2 te reduceren met als doel een klimaatneutraal bedrijfsleven te realiseren. Het faciliteert onderzoek naar de verbetering en doorontwikkeling van de CO2-Prestatieladder.
Freonen van Fossielfrij Fryslân (FFF)
Gemeente De Fryske Marren is lid van Freonen van Fossielfrij Fryslân. Dit netwerk bestaande uit bedrijven, overheden, onderwijsinstellingen e.a. is er op gericht om het gebruik van fossiele brandstoffen aan banden te leggen. Dit doet zij aan de hand van ludieke evenementen. Zo werd onder meer de elfwegentocht georganiseerd.
Stichting Positieve Impact
Stichting Positieve Impact geeft inspiratie en motivatie omtrent het verduurzamen van de organisatie. Zij organiseren drie keer per jaar toonaangevende events over duurzaamheid van Nederland.
Wat kunt u doen?
Benieuwd wat u zelf als ondernemer of inwoner kunt doen om energie te besparen en daarmee minder CO2 vrij te laten komen?
Kijk voor advies, subsidies en tips over energie besparen en duurzame maatregelen in woningen op de website van Tûk Wenjen.
CO2-bewust Certificaat
Op 15 juni 2022 is het CO2-bewust Certificaat Niveau 4 aan de gemeente De Fryske Marren uitgereikt.
Nieuws en projecten
Nieuwbouw IKC in Sint Nicolaasga
Tûk Wenjen
Ambities Duurzaam 2030
